Từ chấp nhận thất bại đến làm chủ công nghệ – Hành trình của “nông dân 4.0” Phan Ngọc Oanh #81

Từ chấp nhận thất bại đến làm chủ công nghệ – Hành trình của “nông dân 4.0” Phan Ngọc Oanh

Không bằng cấp chuyên môn, trình độ văn hóa chỉ dừng lại ở mức đọc thông viết thạo, nhưng bằng niềm đam mê, sự kiên trì và tinh thần dám nghĩ dám làm, ông Phan Ngọc Oanh (60 tuổi, xã Xuân Quan, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên) đã trở thành người đầu tiên và cho đến nay là duy nhất tại địa phương làm chủ được công nghệ nuôi cấy mô thực vật. Câu chuyện khởi nghiệp của ông không chỉ là minh chứng cho ý chí vượt khó của người nông dân thời đại mới, mà còn là hình ảnh tiêu biểu của nông nghiệp công nghệ cao đang dần bén rễ ở làng quê Việt Nam.

Tiếp phóng viên trong căn biệt thự 4 tầng khang trang, xung quanh là không gian xanh mát của vườn cây cảnh, ông Oanh chậm rãi chia sẻ lý do khiến mình quyết tâm theo đuổi con đường nuôi cấy mô:
“Ngày đầu tôi cũng như bao người nông dân khác, đi mua cây giống về trồng, chăm sóc rồi bán. Nhưng từ thực tế sản xuất, tôi nhận ra rằng nếu người làm nông nghiệp không chủ động được nguồn giống thì sẽ luôn bị động, dễ lỡ thời vụ và không kiểm soát được chất lượng cây trồng”.

Xuân Quan – quê hương ông – vốn được mệnh danh là “thủ phủ” hoa cây cảnh của miền Bắc, với hơn 1.000 hộ sản xuất trên tổng diện tích gần 300 ha, cung cấp cây cảnh cho khắp khu vực. Nhu cầu cây giống ở đây vô cùng lớn, thị trường rộng mở, nhưng nghịch lý là người dân lại phụ thuộc nhiều vào nguồn giống nhập từ bên ngoài, đặc biệt là từ Trung Quốc. Điều đó thôi thúc ông Oanh suy nghĩ nghiêm túc về việc làm chủ công nghệ nhân giống ngay tại địa phương.

Chấp nhận thất bại để đi tiếp
Ý tưởng thì rõ ràng, nhưng con đường thực hiện lại đầy chông gai. Ông Oanh nhớ lại: “Đầu năm 2015, khi tôi nói sẽ nhân giống cây trồng bằng phương pháp nuôi cấy mô, ai nghe cũng cười, bảo tôi ‘khùng’. Người ta nói đến các nhà khoa học còn khó làm, huống chi một ông nông dân như tôi thì chỉ có thất bại”.

https://vigen.vn/wp-content/uploads/2025/09/chuoi-var-cay-mo-5.webp

Và thực tế đúng như vậy. Ông đã thất bại liên tiếp 3 lần, có lúc tưởng chừng như phá sản vì đầu tư lớn nhưng chưa cho kết quả. Thế nhưng thay vì bỏ cuộc, ông chấp nhận thất bại như một phần tất yếu của quá trình học hỏi. Từ những lần vấp ngã đó, ông tích lũy được kinh nghiệm, nhận ra điểm yếu của mình và quyết định đi học từ thực tiễn.

Ông dành thời gian sang tham quan các mô hình nuôi cấy mô tại Trung Quốc, Thái Lan, Hà Lan, đồng thời mời chuyên gia nước ngoài về tận nhà hướng dẫn. Sau nhiều năm mày mò, thử nghiệm và cải tiến, đến đầu năm 2018, những lứa cây giống nuôi cấy mô đầu tiên mang thương hiệu “Made in Phan Ngọc Oanh” chính thức được đưa ra thị trường.

Làm chủ công nghệ trong chính ngôi nhà của mình
Trong căn biệt thự 4 tầng, ông Oanh dành toàn bộ tầng 4 với diện tích 110 m² để xây dựng khu nuôi cấy mô hiện đại. Ông mạnh dạn đầu tư hơn 2 tỷ đồng cho hệ thống máy móc, thiết bị như: hệ thống nhân giống in vitro, cân điện tử, kính hiển vi, máy cất nước, tủ tăng trưởng thực vật, máy hấp tiệt trùng, máy cấy đôi… với khả năng nhân giống hàng vạn cây mỗi năm.

Đặc biệt, khu vực phòng thí nghiệm vô trùng được kiểm soát nghiêm ngặt, chỉ có đội ngũ 10 cử nhân và thạc sĩ nông nghiệp mới được phép làm việc. Giữa không gian ấy, ông Oanh tỉ mỉ giới thiệu từng chai thủy tinh, từng túi nilon chứa mầm cây giống, trình bày quy trình nuôi cấy mô một cách mạch lạc, không khác gì một kỹ sư nông nghiệp thực thụ.

Theo ông, để có cây giống đồng đều và chất lượng cao, khâu chọn cây mẹ đóng vai trò quyết định. Cây mẹ phải có đặc tính vượt trội, sạch bệnh, sinh trưởng tốt, ưu tiên cây trồng trong nhà kính hoặc theo quy trình tiêu chuẩn. Thời điểm lấy mẫu cấy cũng phải rơi vào giai đoạn cây tăng trưởng mạnh nhất để đảm bảo khả năng tái sinh cao.

Quy trình nuôi cấy mô được ông mô tả ngắn gọn nhưng đầy đủ: mô từ cây mẹ được khử trùng, đưa vào ống nghiệm chứa môi trường dinh dưỡng có bổ sung hormone sinh trưởng để tái sinh chồi hoặc phôi. Sau đó, cây được phát triển thành thể hoàn chỉnh, tiếp tục nhân nhanh trong điều kiện kiểm soát chặt chẽ về nhiệt độ, ánh sáng và dinh dưỡng. Khi cây đạt tiêu chuẩn về chiều cao, rễ và lá, chúng sẽ được đưa ra nhà lưới để thuần dưỡng trước khi trồng ngoài môi trường tự nhiên.

Hiện nay, ông Oanh đang áp dụng quy trình này để sản xuất giống hoa đồng tiền, địa lan, lan đai châu. Thời gian tạo giống cũng được tính toán kỹ lưỡng: khoảng 6 tháng đối với hoa đồng tiền, từ 1 đến 1,5 năm đối với các loại lan.

Giá trị kinh tế và tác động cộng đồng
Theo ông Oanh, cây giống nuôi cấy mô có ưu điểm vượt trội so với phương pháp truyền thống: sạch bệnh, đồng đều, giữ nguyên đặc tính di truyền của cây mẹ và không bị lai tạp. Trung bình mỗi năm, ông cung cấp ra thị trường từ 400.000 – 500.000 cây giống, với giá bán từ 5.000 – 15.000 đồng/cây, mang lại doanh thu trên 5 tỷ đồng. Cơ sở của ông còn tạo việc làm ổn định cho 15 lao động địa phương với mức thu nhập khoảng 10 triệu đồng/người/tháng.

Điều khiến ông tự hào nhất không chỉ là doanh thu, mà là việc người dân Xuân Quan giờ đây đã chủ động được nguồn cây giống trong nước, không còn phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu. Cây giống vừa rẻ hơn, vừa được bảo hành đến khi trưởng thành, giúp nhà vườn yên tâm sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế.

Trong bối cảnh nông nghiệp ngày càng gắn với công nghệ sinh học, những mô hình như của ông Oanh cho thấy vai trò then chốt của việc làm chủ kỹ thuật hiện đại. Nhiều kiến thức, xu hướng và giải pháp liên quan đến nuôi cấy mô, giống cây công nghệ cao hiện nay cũng được chia sẻ rộng rãi tại https://vigen.vn/, góp phần hỗ trợ người nông dân tiếp cận khoa học kỹ thuật một cách bài bản hơn.

Hướng đi mới và tầm nhìn tương lai
Không dừng lại ở những thành công hiện tại, ông Phan Ngọc Oanh dự kiến sẽ xây dựng thêm 4 phòng nuôi cấy mô trong thời gian tới, nhằm chủ động hơn nữa nguồn giống, mở rộng quy mô sản xuất và hướng tới xuất khẩu. Ông cho rằng, khi cây giống tốt được kết hợp với quy trình chăm sóc bài bản, người trồng sẽ giảm rủi ro, nâng cao năng suất và giá trị sản phẩm.

Điều này đặc biệt đúng với các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao và yêu cầu kỹ thuật khắt khe, điển hình như vanilla. Để canh tác hiệu quả và đạt năng suất ổn định, người trồng cần nắm vững kỹ thuật nuôi và chăm sóc phù hợp theo từng giai đoạn sinh trưởng. Những kinh nghiệm và hướng dẫn chi tiết về vấn đề này có thể tham khảo thêm tại https://vigen.vn/ky-thuat-nuoi-va-cham-soc-vanilla-de-vu-mua-boi-thu/.

Kết luận
Hành trình của ông Phan Ngọc Oanh là minh chứng sống động cho tinh thần dám thất bại để đi tới thành công. Từ một người nông dân không bằng cấp, ông đã vươn lên làm chủ công nghệ nuôi cấy mô, góp phần thay đổi tư duy sản xuất tại làng nghề Xuân Quan. Câu chuyện ấy cho thấy, trong thời đại nông nghiệp 4.0, tri thức và công nghệ không chỉ dành riêng cho phòng thí nghiệm hay giảng đường, mà hoàn toàn có thể được tạo ra và làm chủ ngay trên mảnh đất quê hương, nếu người nông dân đủ đam mê và quyết tâm theo đuổi.

Từ chấp nhận thất bại đến làm chủ công nghệ – Hành trình của “nông dân 4.0” Phan Ngọc Oanh Không bằng cấp chuyên môn, trình độ văn hóa chỉ dừng lại ở mức đọc thông viết thạo, nhưng bằng niềm đam mê, sự kiên trì và tinh thần dám nghĩ dám làm, ông Phan Ngọc Oanh (60 tuổi, xã Xuân Quan, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên) đã trở thành người đầu tiên và cho đến nay là duy nhất tại địa phương làm chủ được công nghệ nuôi cấy mô thực vật. Câu chuyện khởi nghiệp của ông không chỉ là minh chứng cho ý chí vượt khó của người nông dân thời đại mới, mà còn là hình ảnh tiêu biểu của nông nghiệp công nghệ cao đang dần bén rễ ở làng quê Việt Nam. Tiếp phóng viên trong căn biệt thự 4 tầng khang trang, xung quanh là không gian xanh mát của vườn cây cảnh, ông Oanh chậm rãi chia sẻ lý do khiến mình quyết tâm theo đuổi con đường nuôi cấy mô: “Ngày đầu tôi cũng như bao người nông dân khác, đi mua cây giống về trồng, chăm sóc rồi bán. Nhưng từ thực tế sản xuất, tôi nhận ra rằng nếu người làm nông nghiệp không chủ động được nguồn giống thì sẽ luôn bị động, dễ lỡ thời vụ và không kiểm soát được chất lượng cây trồng”. Xuân Quan – quê hương ông – vốn được mệnh danh là “thủ phủ” hoa cây cảnh của miền Bắc, với hơn 1.000 hộ sản xuất trên tổng diện tích gần 300 ha, cung cấp cây cảnh cho khắp khu vực. Nhu cầu cây giống ở đây vô cùng lớn, thị trường rộng mở, nhưng nghịch lý là người dân lại phụ thuộc nhiều vào nguồn giống nhập từ bên ngoài, đặc biệt là từ Trung Quốc. Điều đó thôi thúc ông Oanh suy nghĩ nghiêm túc về việc làm chủ công nghệ nhân giống ngay tại địa phương. Chấp nhận thất bại để đi tiếp Ý tưởng thì rõ ràng, nhưng con đường thực hiện lại đầy chông gai. Ông Oanh nhớ lại: “Đầu năm 2015, khi tôi nói sẽ nhân giống cây trồng bằng phương pháp nuôi cấy mô, ai nghe cũng cười, bảo tôi ‘khùng’. Người ta nói đến các nhà khoa học còn khó làm, huống chi một ông nông dân như tôi thì chỉ có thất bại”. https://vigen.vn/wp-content/uploads/2025/09/chuoi-var-cay-mo-5.webp Và thực tế đúng như vậy. Ông đã thất bại liên tiếp 3 lần, có lúc tưởng chừng như phá sản vì đầu tư lớn nhưng chưa cho kết quả. Thế nhưng thay vì bỏ cuộc, ông chấp nhận thất bại như một phần tất yếu của quá trình học hỏi. Từ những lần vấp ngã đó, ông tích lũy được kinh nghiệm, nhận ra điểm yếu của mình và quyết định đi học từ thực tiễn. Ông dành thời gian sang tham quan các mô hình nuôi cấy mô tại Trung Quốc, Thái Lan, Hà Lan, đồng thời mời chuyên gia nước ngoài về tận nhà hướng dẫn. Sau nhiều năm mày mò, thử nghiệm và cải tiến, đến đầu năm 2018, những lứa cây giống nuôi cấy mô đầu tiên mang thương hiệu “Made in Phan Ngọc Oanh” chính thức được đưa ra thị trường. Làm chủ công nghệ trong chính ngôi nhà của mình Trong căn biệt thự 4 tầng, ông Oanh dành toàn bộ tầng 4 với diện tích 110 m² để xây dựng khu nuôi cấy mô hiện đại. Ông mạnh dạn đầu tư hơn 2 tỷ đồng cho hệ thống máy móc, thiết bị như: hệ thống nhân giống in vitro, cân điện tử, kính hiển vi, máy cất nước, tủ tăng trưởng thực vật, máy hấp tiệt trùng, máy cấy đôi… với khả năng nhân giống hàng vạn cây mỗi năm. Đặc biệt, khu vực phòng thí nghiệm vô trùng được kiểm soát nghiêm ngặt, chỉ có đội ngũ 10 cử nhân và thạc sĩ nông nghiệp mới được phép làm việc. Giữa không gian ấy, ông Oanh tỉ mỉ giới thiệu từng chai thủy tinh, từng túi nilon chứa mầm cây giống, trình bày quy trình nuôi cấy mô một cách mạch lạc, không khác gì một kỹ sư nông nghiệp thực thụ. Theo ông, để có cây giống đồng đều và chất lượng cao, khâu chọn cây mẹ đóng vai trò quyết định. Cây mẹ phải có đặc tính vượt trội, sạch bệnh, sinh trưởng tốt, ưu tiên cây trồng trong nhà kính hoặc theo quy trình tiêu chuẩn. Thời điểm lấy mẫu cấy cũng phải rơi vào giai đoạn cây tăng trưởng mạnh nhất để đảm bảo khả năng tái sinh cao. Quy trình nuôi cấy mô được ông mô tả ngắn gọn nhưng đầy đủ: mô từ cây mẹ được khử trùng, đưa vào ống nghiệm chứa môi trường dinh dưỡng có bổ sung hormone sinh trưởng để tái sinh chồi hoặc phôi. Sau đó, cây được phát triển thành thể hoàn chỉnh, tiếp tục nhân nhanh trong điều kiện kiểm soát chặt chẽ về nhiệt độ, ánh sáng và dinh dưỡng. Khi cây đạt tiêu chuẩn về chiều cao, rễ và lá, chúng sẽ được đưa ra nhà lưới để thuần dưỡng trước khi trồng ngoài môi trường tự nhiên. Hiện nay, ông Oanh đang áp dụng quy trình này để sản xuất giống hoa đồng tiền, địa lan, lan đai châu. Thời gian tạo giống cũng được tính toán kỹ lưỡng: khoảng 6 tháng đối với hoa đồng tiền, từ 1 đến 1,5 năm đối với các loại lan. Giá trị kinh tế và tác động cộng đồng Theo ông Oanh, cây giống nuôi cấy mô có ưu điểm vượt trội so với phương pháp truyền thống: sạch bệnh, đồng đều, giữ nguyên đặc tính di truyền của cây mẹ và không bị lai tạp. Trung bình mỗi năm, ông cung cấp ra thị trường từ 400.000 – 500.000 cây giống, với giá bán từ 5.000 – 15.000 đồng/cây, mang lại doanh thu trên 5 tỷ đồng. Cơ sở của ông còn tạo việc làm ổn định cho 15 lao động địa phương với mức thu nhập khoảng 10 triệu đồng/người/tháng. Điều khiến ông tự hào nhất không chỉ là doanh thu, mà là việc người dân Xuân Quan giờ đây đã chủ động được nguồn cây giống trong nước, không còn phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu. Cây giống vừa rẻ hơn, vừa được bảo hành đến khi trưởng thành, giúp nhà vườn yên tâm sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế. Trong bối cảnh nông nghiệp ngày càng gắn với công nghệ sinh học, những mô hình như của ông Oanh cho thấy vai trò then chốt của việc làm chủ kỹ thuật hiện đại. Nhiều kiến thức, xu hướng và giải pháp liên quan đến nuôi cấy mô, giống cây công nghệ cao hiện nay cũng được chia sẻ rộng rãi tại https://vigen.vn/, góp phần hỗ trợ người nông dân tiếp cận khoa học kỹ thuật một cách bài bản hơn. Hướng đi mới và tầm nhìn tương lai Không dừng lại ở những thành công hiện tại, ông Phan Ngọc Oanh dự kiến sẽ xây dựng thêm 4 phòng nuôi cấy mô trong thời gian tới, nhằm chủ động hơn nữa nguồn giống, mở rộng quy mô sản xuất và hướng tới xuất khẩu. Ông cho rằng, khi cây giống tốt được kết hợp với quy trình chăm sóc bài bản, người trồng sẽ giảm rủi ro, nâng cao năng suất và giá trị sản phẩm. Điều này đặc biệt đúng với các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao và yêu cầu kỹ thuật khắt khe, điển hình như vanilla. Để canh tác hiệu quả và đạt năng suất ổn định, người trồng cần nắm vững kỹ thuật nuôi và chăm sóc phù hợp theo từng giai đoạn sinh trưởng. Những kinh nghiệm và hướng dẫn chi tiết về vấn đề này có thể tham khảo thêm tại https://vigen.vn/ky-thuat-nuoi-va-cham-soc-vanilla-de-vu-mua-boi-thu/. Kết luận Hành trình của ông Phan Ngọc Oanh là minh chứng sống động cho tinh thần dám thất bại để đi tới thành công. Từ một người nông dân không bằng cấp, ông đã vươn lên làm chủ công nghệ nuôi cấy mô, góp phần thay đổi tư duy sản xuất tại làng nghề Xuân Quan. Câu chuyện ấy cho thấy, trong thời đại nông nghiệp 4.0, tri thức và công nghệ không chỉ dành riêng cho phòng thí nghiệm hay giảng đường, mà hoàn toàn có thể được tạo ra và làm chủ ngay trên mảnh đất quê hương, nếu người nông dân đủ đam mê và quyết tâm theo đuổi.